دنیل کانمن متولد ۱۹۳۴ است و از جمله مهم‌ترین و تأثیرگذارترین افراد در حوزه‌ی تصمیم‌گیری، روانشناسی قضاوت و اقتصاد رفتاری است.
او پدر علم اقتصاد رفتاری شناخته می‌شود، چند سال پیش از تدریس در دانشگاه پرینستون بازنشسته شد و یک شرکت مشاوره در نیویورک تاسیس کرد.
کانمن به‌خاطر به‌کارگیری روانشناسی در اقتصاد با تمرکز بر قضاوت و تصمیم‌گیری انسان در شرایط عدم اطمینان، جایزه نوبل را به خود اختصاص داد.
البته بخش بزرگی از مطالعاتش را به همراه دوستش، تورسکی(Amos Tversky)، انجام دادند. آن‌ها مطالعاتشان را از اوایل دهه هفتاد آغاز کردند و ۹سال بعد به نتیجه رسیدند.
اثری که کانمن را به جایزه ی نوبل رساند ولی تورسکی در سال ۱۹۹۶ فوت شد و بهره‌ای از آن نبرد. هرچند اقتصاد رفتاری، وام‌دار مطالعات هردوی اینهاست.
دنیل کانمن و آموس تورسکی، مطالعات خود در زمینه رفتار تصمیم‌گیری در شرایط عدم اطمینان را نظریه چشم‌انداز (Prospect Theory) نام نهادند.
مقاله«Prospect theory and analysis of decision under risk» در سال ۱۹۷۹ در مجله econometrica چاپ شده(+)؛ با این‌حال، این نظریه طی ۳۰ سال بسط و توسعه یافت.
دنیل کانمن، اقتصاددانان بزرگی چون ریچارد تالر(Richard Thaler) را در عرصه اقتصاد رفتاری تربیت کرده است که تئوری چشم‌انداز او را به پیش برده‌اند.
نظریه چشم‌انداز، نشان‌دهنده‌ی افق‌های متفاوت انسان در سود و زیان است؛
غم هدردادن میزان معینی پول، هم‌تراز شادی کسب همان مقدار پول نیست، بلکه بیشتر است.
کانمن معتقد است که تصمیم‌گیری اقتصادی انسان از رویه خطی و منطقی صرف پیروی نمی‌کند و عوامل بسیاری باعث انحراف در قضاوت و تصمیم‌گیری سیستماتیک می‌شوند؛ مسیرهای میان‌بری که به علت اعتمادبه‌نفس زیاد یا هیجان زیاد، باعث می‌شود انسان دست به رفتارهای اقتصادی احمقانه بزند و ضرر کند.
راه‌هایی که در ظاهر نتیجه‌اش قطعی است ولی باعث انحراف از مسیر می‌شود.
کانمن می‌گوید:
وقتی از حماقت‌های انسان‌ها صحبت می‌کنم هیچ‌وقت ضمیر سوم‌شخص به کار نمی‌برم. چون خودم هم گرفتار این اشتباهات هستم.
او همچنین در اعتراض به اقتصاددانان کلاسیک می‌گوید:
وقتی اقتصاددانان از حیوان اقتصادی حرف می‌زنند، از مدلی خیلی ساده و اولیه می‌گویند که هیچ ربطی به انسانی که ما هستیم ندارد.
استیون لِویت(Steven Levitt)، اقتصاددان آمریکایی، دنیل کانمن را آگاه‌ترین آدم روی زمین در مورد فرایند تصمیم‌گیری و قضاوت انسان می‌داند و مجله اکونومیست او را کوپرنیک زمان می‌نامد؛
کوپرنیک باور ابدی بشر در مورد مرکزیت زمین را در عالم کائنات زیر سوال برد و کانمن مرکزیت انسان را در عالم معقولات!
کتاب‌های دنیل کانمن
توجه و تلاش (Attention and Effort)
قضاوت در شرایط عدم اطمینان (Judgment under Uncertainty)
مبانی روانشناسی خوش بودن (Well-being:Foundation of Hedonic Psychology)
انتخاب‌ها،ارزش‌ها و چارچوب‌ها (Choices, Values, and Frames)
تفکر،سریع و کند (Thinking Fast and Slow) – این کتاب را نشر دانش بهمن با ترجمه فروغ تالوصمدی منتشر کرده است.
سخنرانی کانمن در تد
۱ نظر
[…] مورد تصمیم‌گیری شهودی، از نگاه دنیل کانمن قبلا بارها باهم صحبت کردیم ولی آن‌چه امروز به خوبی […]