خطای شناختی چیست و چگونه عمل می‌کند؟

دو اصطلاح سوگیری شناختی (Cognitive Biases) و تحریف شناختی (Cognitive Distortions)، از جمله تقسیم‌بندی‌های صورت گرفته برای خطاهای شناختی (Cognitive Errors)اند که تفاوت آن‌ها در میزان گستردگی سوگیری‌های شناختی در بین افراد نسبت به تحریف‌های شناختی است.

[stextbox id=’info’]

سوگیری‌های شناختی در ارزیابی‌ها رخ می‌دهد و میان انسان‌ها مشترک است.

تحریف‌های شناختی در ثبت رویدادها و وقایع اتفاق می‌افتد و فردی‌تر است.

[/stextbox]

[stextbox id=’grey’]خطای شناختی، خطای سیستمی در تفکر است که بر تصمیمات و قضاوت‌های افراد تأثیر می گذارد.[/stextbox]

برخی از این خطاها به حافظه مربوط می‌شوند.

روشی که ما وقایع را به خاطر می‌آوریم می‌تواند بنا به دلایلی، تحت‌تأثیر خطاهای شناختی قرار بگیرد و درنهایت منجر به تفکر و تصمیم‌گیری سوگیرانه شود.

برخی از این خطاها نیز به مسائل مربوط به تمرکز مربوط می‌شوند.

از آن‌جایی که «توجه، یک منبع محدود است»، ما ناگزیریم در بین چیزهایی که در دنیای اطرافمان به آن‌ها توجه می‌کنیم دست به انتخاب بزنیم. برهمین اساس، یک خطای کوچک، می‌تواند بر طرز تفکر و دیدگاه ما راجع به دنیای اطرافمان تأثیر بگذارد.

 خطاهای شناختی و سفسطه‌های منطقی

 وقتی ما استدلال ناقصی می‌کنیم ممکن است تحت تأثیر سفسطه‌ها قرار بگیریم چرا که خطاهای شناختی، دید ما را محدود می‌کنند.

خطای شناختی چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

مغز افراد قدرتمند است اما در معرض محدودیت قرار دارد. خطای شناختی اغلب نتیجۀ تلاش مغز، برای ساده‌سازی پردازش اطلاعات است. 

میانبرهای ذهنی یا هیوریستیک

اگر موقع تصمیم‌گیری مجبور باشیم همۀ گزینه‌های ممکن را در نظر بگیریم، حتی انتخاب ساده‌ترین گزینه‌ها هم زمان زیادی می‌برد.

به خاطر پیچیدگی دنیای پیرامون و میزان اطلاعات موجود در محیط اطراف، گاهی لازم است به بعضی از میانبرهای ذهنی که امکان عملکرد سریع را برای ما فراهم می کنند تکیه کنیم.

[stextbox id=’info’ bcolor=’ffffff’]

میانبرهای ذهنی که با اصطلاح «هیوریستیک» هم شناخته می‌شوند، سرعت تصمیم‌گیری بالا و هزینه کم را به «دقت بالا» ترجیح می‌دهند و به همین دلیل، فقط بخش محدودی از واقعیت را ارائه می‌دهند و با محاسبات سرانگشتی برای مشکلات و چالش‌ها، راه حل ارائه می‌کنند.

[/stextbox]

دنیل کانمن در کتاب تفکر، سریع و کند در این باره می‌گوید:

فشارهای اجتماعی، انگیزه‌های فردی، هیجانات و محدودیت‌های ذهن در پردازش اطلاعات می‌توانند به خطاهای شناختی منجر شوند.

با این حال تمامی این خطاها الزاماً بد نیستند.

روانشناسان معتقدند بسیاری از خطاهای شناختی در راستای رفتارهای انطباقی هستند- رفتارهایی که باعث می‌شوند افراد، در مواجهه با شرایطی که دائماً در حال تغییر است خودشان را وفق دهند- این خطاها امکان تصمیم‌گیری سریع را برای ما فراهم می‌کنند.

اگر با موقعیت خطرناک و تهدیدآمیزی مواجه شویم این موضوع می‌تواند برای ما بسیار حیاتی و کمک‌کننده باشد.

ممکن است آن سایه، فقط سایۀ پرچمی باشد که با جریان باد در حال حرکت است، اما تکیه کردن به میانبرهای ذهنی، اغلب می‌تواند در مواقعی که تصمیم‌های فوری باید اتخاذ شوند، ما را از خطر نجات دهد.

در ادامه، این خطاهای شناختی را معرفی کرده و به بررسی هرکدام بطور جداگانه خواهم پرداخت.

√ شما چه مصداق‌هایی را  در ذهن دارید که به خطای شناختی در تصمیم‌گیری منجر شده‌اند؟

منبع نوشته: (+)

تصویر: (+)